شیر ترموستاتیک رادیاتور شوفاژ
در این نوشتار به معرفی و بررسی عملکرد شیر ترموستاتیک رادیاتور به عنوان یکی از تجهیزات کنترل کننده دمای فضا در سیستم های حرارتی با پایانه های رادیاتور پرداخته می شود. همچنین شیر ترموستاتیک الکتریکی که نوع پیشرفته تر این تجهیزات هست نیز معرفی می شود. در ویدئو زیر عملکرد این شیر و مزایای آن بررسی شده است. در ادامه طرز کار و چگونگی استفاده از آن نوشته شده است.
شیرهای معمولی رادیاتور از نظر عملکرد دارای یک تعریف کلی هستند که شامل مسدود و یا باز کردن جریان آب میباشد. حال آنکه شیر ترموستاتیک رادیاتور با توجه به مکانیزم خود، به فرایند قطع و وصل جریان آبگرم رادیاتور انعطاف داده و آن را به دمای محیط وابسته کرده است.
شیر ترموستاتیک رادیاتور چیست
شیر ترموستاتیک نوعی شیر است که بر روی رادیاتور شوفاژ نصب می شود و در برابر تغییرات دما عکس العمل نشان می دهد. این شیر مانند شیر ترموستاتیک بخاری گازی یا فر اجاق گاز می تواند روی یک رادیاتور که داخل آن آب گرم جریان دارد قرار گیرد.

شیرترموستاتیک رادیاتور
عملکرد آن باعث می شود افراد بتوانند با تغییر میزان آب ورودی به شیر ، دمای محیط مورد نظر را کنترل کنند و آسایش حرارتی بیشتری فراهم می کند. شیر ترموستاتیک همچنین راندمان و بهره وری سیستم گرمایش را بهبود می بخشد.

استفاده از شیر ترموستاتیک رایاتور شوفاژ
شیر ترموستاتیک رادیاتور چگونه کار می کند
یک شیر ترموستاتیک ، جریان آب گرم و یا در مواردی بخار را که به رادیاتور وارد می شود کنترل می کند. این شیر می تواند دمای اتاق را اندازه گیری کند و طبق دمای تنظیم شده بر روی آن مسیر جریان عبوری از لوله ورودی به رادیاتور را باز و بسته نماید.

کنترل دمای محیط با شیر ترموستاتیک
به عنوان مثال اگر شما یک رادیاتور شوفاژ در آشپزخانه دارید که مجهز به شیر ترموستاتیک باشد اگر دمای آب داخل سیستم شوفاژ طوری تنظیم شده است که درجه حرارت در اتاق نشیمن (سالن) عدد 22 درجه سلسیوس را نشان دهد، درحالی که اجاق گاز در آشپزخانه روشن باشد این امکان وجود دارد که با تنظیم شیر مربوط به آشپزخانه، گرمای کمتری در آن رادیاتور تولید گردد تا از گرم شدن بیش از حد آنجا جلوگیری شود.
در واقع می توان از این شیر ترموستاتیک برای کم کردن دمای آشپزخانه در حین آشپزی استفاده نمود بدون اینکه نیاز به دستکاری موتورخانه یا خاموش کردن سیستم داشته باشید. همچنین می توانید با استفاده از شیرهای ترموستاتیک دمای اتاق هایی که کمتر استفاده می شوند را کمتر کرد بنابراین به این صورت در مصرف انرژی صرفه جویی می گردد.

اجزای شیر ترموستاتیک رادیاتور
اجزای شیر ترموستاتیک شوفاژ
یک شیر ترموستاتیک رادیاتور شامل دو بخش اصلی است:
- یک شیر فنری که به لوله وصل می شود و به طور عادی در حالت افت فشار لوله باز است
- عملگر که شامل یک سیال یا مایع موم مانند است که به تغییرات دما بسیار حساس می باشد. هنگامی که دمای هوا بالا یا پایین تر از دمای تنظیمی می رود ، مایع داخل عملگر منبسط و یا منقبض می شود و شیر فنری را حرکت می دهد و باز و بسته می کند و میزان گرما را کنترل می نماید.

جدول تنظيم درجه
ساکنین اتاق می توانند یک شیر ترموستاتیک را بر روی دمای دلخواه تنظیم کنند و از هوای مطبوع اتاق لذت ببرند. عموما بر روی شیر های ترموستاتیک اعداد شاخصی وجود دارد که جهت تنظيم دمای محيط می باشند و معادل دمای 6 تا 28 درجه سانتيگراد است.

استفاده از شیر ترموستاتیک در سیستم گرمایش خانگی
مزایای استفاده از شیر ترموستاتیک بر روی رادیاتور
از عمده مزایای شیر های ترموستاتیک به موارد زیر می توان اشاره کرد:
- جلوگيري از اتلاف انرژی و کاهش هزينه سوخت مصرفی
- صرفه جویی در مصرف انرژی تا 20 درصد
- کنترل دمای مطبوع با هزینه پایین
- کاهش استهلاک سیستم گرمایش
- امکان کنترل دمای هر محيط به صورت مجزا و با دقت بالا
- امکان ایجاد دمای ثابت در اتاق
- توزیع متعادل حرارت و امکان برقراری دماهای متفاوت در هر اتاق
- فراهم کردن آسايش مصرف کننده با برخورداری از دمای يکسان در محيط
- قابليت تنظيم رادياتور در حالت آماده بکار با قراردادن ترموستات در دمای پايين

تنظیم شیر ترموستاتیک بر روی رادیاتور برای بهینه سازی مصرف انرژی
چگونه از شیر ترموستاتیک رادیاتور استفاده کنیم
به طور کلی در صورتی که جریان دیگ آب گرم یا بخار ، کنترل نشود نباید بر روی کلیه رادیاتورها شیر ترموستاتیک نصب کرد چرا که در صورت بسته بودن تمام رادیاتور ها، عملکرد سیستم باید قابل کنترل باشد تا از خطر جلوگیری شود. هنگام نصب شیر های ترموستاتیک بر روی رادیاتورها اباید توجه داشت بعضی از این شیرها دو طرفه هستند ( می تواند روی هر دو طرف انتهایی رادیاتور قرار گیرد ) اما اغلب آن ها بهتر است در یک انتهای رادیاتور نصب شوند (در جهت جریان برگشت) تا احتمال ایجاد صدا و نویز در سیستم را کاهش دهند.

تنظیم دمای ثابت رادیاتور
زمانی که دمای اتاق از دمای تنظیم شده کمتر یا بیشتر می شود شیرهای ترموستاتیک عمل نموده و با قطع و وصل جریان آب گرم به داخل رادیاتور دمای فضای اطراف را کنترل می کنند. این فعل و انفعال زیاد هم دفیق به نظر نمی رسد. باید به این نکته دقت شود که اگر در دراز مدت شیرهای ترموستاتیک تنظیم نشوند و درجه آنها جابجا نشود به مرور زمان شیر در درجه تنظیم شده می چسبد و عملکرد آن مختل می شود. بهتر است چند بار در طول سال درجه آنها را به طور کامل حرکت داد تا احتمال چسبندگی و رسوبگیری آن کمتر شود.

درجه بندی کنترل دما
نکته دیگر قابل ملاحظه این است که اگر سيستم لوله کشی رادياتور ها به صورت سری باشد، نمي توان از شير ترموستاتیک استفاده نمود زيرا با بستن و يا كم كردن درجه شير یک رادياتور، ديگر رادياتور ها عملكرد طبيعي خود را از دست مي دهند و موجب اختلال در كل سيستم مي شود. لذا در صورت لوله کشی موازی مي توان از شير ترموستاتیک استفاده نمود، چراكه هر يك از رادياتورها به صورت مستقل عمل مي كند.

شیر تنظیم دمای شوفاژ
نکات مهم در رابطه با استفاده از شیر ترموستاتیک رادیاتور
نکات مهم در استفاده از شیر ترموستاتیک شوفاژ در زیر خلاصه می شوند :
- عدم نصب شیر روی رادیاتور هایی که نیاز است همیشه روشن باشند
- عدم نصب بر روی رادیاتور موجود در اتاق دارای ترموستات اصلی تنظیم کننده دمای سیستم
- نصب شیر روی جریان برگشتی شوفاژ
- چند بار تغییر درجه تنظیمی شیر در طول سال
- عدم نصب شیر ترموستاتیک روی شوفاژهایی که به طور سری به هم متصل شده
- انتخاب شیر با زاویه متناسب با لوله کشی

نصب شیر ترموستاتیک
نصب شیر ترموستات رادیاتور شوفاژ
برای استفاده مطلوب از ترموستات و همچنین کاهش اثرات مربوط به گرمای شیر و لولههای سطحی و هوای اطراف رادیاتور بر عملکرد شیر ترموستاتیک رادیاتور باید ترموستات بصورت افقی نصب شود. برای این منظور و با توجه به نحوه قرار گرفتن لولههای ورودی آب رادیاتور، از شیرهای مختلف زیر برحسب شرایط استفاده میشود.
- شیر زاویهدار: هنگامیکه لوله ورودی آب به رادیاتور از دیوار پشتی باشد.
- شیر زاویهدار راست: هنگامیکه لوله ورودی آب به رادیاتور از زمین و سمت راست رادیاتور باشد.
- شیر زاویهدار چپ: هنگامیکه لوله ورودی آب به رادیاتور از زمین و سمت چپ رادیاتور باشد.
- شیر زاویهدار معکوس (UK): این مدل برای تمامی حالات فوق قابل استفاده است با این تفاوت که ترموستات بصورت افقی و در امتداد رادیاتور قرار میگیرد.
- شیر مستقیم: هنگامیکه لوله ورودی آب به رادیاتور از دیوار جانبی مستقیما به رادیاتور وارد شود.

شیر ترموستاتیک الکترونیکی برای تنظیم دمای دقیق تر
شیر ترموستاتیک رادیاتور الکتریکی
در چند سال گذشته انواع شیر ترموستاتیک هوشمند در بازار عرضه شده اند. شیر ترموستاتیک الکتریکی نسبت به نمونه های سنتی (مکانیکی) دما را با دقت بیشتری تنظیم می کند. برای مثال اتاق های نشیمن ممکن است سر شب ها در دمای بالاتری تنظیم شوند یا اتاق خواب در طول روز در دمای پایین تری تنظیم شوند. این نوع از شیرهای ترموستاتیک مجهز به موتوری است که در موقع لزوم به طور اتوماتیک شیر را خاموش و یا روشن می کند. اما این عمل باعث می شود که این نوع شیرها نیاز به باتری داشته باشند و موقع عمل کردن کاملا بی صدا نباشند.

شیر ترموستاتیک الکتریکی
بعضی از مدل های شیر ترموستاتیک ، ریموت تنظیم دما در اتاق دارند که این این امر باعث می شود ترموستات بتواند دمای کلی اتاق را مشخص نماید که با دمای محیط اطراف رادیاتور متفاوت است.(معمولا دمای نزدیک به رادیاتوری که در زیر پنجره قرار گرفته است عموما کمتر از دمای واقعی اتاق است).

شیر هوشمند رادیاتور
یکی از مشکلات مهم شیر ترموستاتیک تشخیص ضعیف دما در بعضی از مواقع است (برای مثال اگر شیر رادیاتور پشت یک پرده بلند و یا زیر یک پنجره که در برابر جریان و نفوذ هوا قرار دارد و یا یک نقطه ای از اتاق که در معرض نور مستقیم خورشید قرار می گیرد) برای جلوگیری از این مشکل بایستی یک سنسور از راه دور روی سر شیر ترموستاتیک نصب شود تا با پایش دمای هوای اتاق در محلی مناسب و با ارتباط به وسیله یک شبکه باریک در فاصله دو تا پنج متری ، عملکرد شیر ترموستاتیک را کنترل کند.

تصویر شماتیک عملکرد سیستم کنترل هوشمند موتورخانه ساختمان
کنترل موتورخانه حرارت مرکزی ( ترموستات مرکزی )
این ترموستات ها بر روی سیستم های با دیگ بخار سازگار نبوده و بر روی سیستم های با آب گرم یا آب داغ که دارای تانکر های جداگانه برای آبگرم هستند عمل می کند. مهمترین نکته این است که این ترموستات قابلیت برنامه ریزی برای کنترل سیستم مرکزی را دارد. در روش قدیمی زمانی که آب گرم در بویلر وجود دارد صرف نظر از نیاز به آن وارد سیستم می شود و انرژی زیادی را از این طریق به هدر می رود. ترموستات مرکزی بر روی خروجی تانکر آبگرم نصب شده و پس از پایش دمای آب داخل سیستم و در صورت تشخیص نیاز ، اجازه ورود آب گرم را به سیستم می دهد.

کنترل مرکزی دما
ترموستات موجود در اتاق و ترموستات آب گرم با سیم کشی به یکدیگر متصل شده ، این بدین معنی است که اگر خانه و آب داغ در یک دما هستند دیگ خاموش خواهد شد چنان چه این اتفاق نیفتد وقتی دمای آب داخل دیگ پایین بیاید یک ترموستات داخلی باعث می شود دیگ روشن شود و آب را گرم کند. این کار باعث صرفه جویی قابل توجهی در سیستم حرارت مرکزی می گردد. نمونه پیشرفته تر این سیستم های کنترلی، کنترل هوشمند موتورخانه است.
توصیه می شود برای جلوگیری از صدمات ناشی از رسوب در شیرها و رادیاتور ها به خصوص شیر ترموستاتیک های نصب شده بر روی رادیاتور ها در سیستم تاسیسات ساختمان از سختی گیر آب یا رسوب زدای الکترونیکی و یا رسوب زدای مغناطیسی استفاده شود.
آیا شما تجربیاتی در خصوص رادیاتور های منزلتان دارید؟ نظر شما در مورد استفاده از رادیاتور شوفاژ های جدید مانند رادیاتور قرنیزی و رادیاتور دکوراتیو یا رادیاتور شیشه ای چیست؟
در پایان می توان پرسید آیا این تجهیزات به عنوان راهکار کاهش مصرف انرژی در ساختمان به شمار می روند؟
منبع: heatinghelp , nef.org
تحریریه کلینیک ساختمان بیلدینگ پلاس
“برداشت از مطالب با ذکر منبع و لینک سایت بیلدینگ پلاس کاری حرفه ای و اخلاقی است”
نظرات کاربران