دتکتور اعلام حریق و معرفی انواع آن ( آشکار ساز دود )

در این نوشته کاربرد دتکتور اعلام حریق معرفی و انواع این تجهیزات آشکار ساز دود بررسی می گردد. در ادامه نحوه عملکرد دستگاه های ایجاد زنگ هشدار در یک سیستم اعلام حریق ارایه می شود.

دتکتور اعلام حریق چیست

ساکنین ساختمان خود می توانند بهترین تشخیص دهنده  آتش در ساختمان  باشند. یک فرد سالم به سرعت  از روش های مختلف از جمله احساس گرما، مشاهده شعله های آتش ، احساس  دود و بوی حریق  قادر به شناسایی  آتش سوزی است. به همین علت در اغلب سیستم های اعلام حریق یک یا چند دستگاه ارسال هشدار دستی نیز طراحی و در محل تحت پوشش سیستم اعلام حریق نصب می کنند تا در صورت شناسایی آتش سوزی مامور آتش نشانی در آن منطقه بتواند با روشن کردن سیستم اعلام حریق به صورت دستی هشدار را به تمامی ساکنان ساختمان و مراکز آتش نشانی بدهد.

متاسفانه اعلام آتش سوزی توسط یک فرد می تواند یک روش تشخیص غیر قابل اعتماد نیز باشد چرا که ممکن است به موقع نتواند سیستم اعلام حریق دستی را فعال کند و یا حتی در تشخیص آتش سوزی اشتباه کند. به همین دلیل انواع مختلفی از دتکتور اعلام حریق ( آشکار ساز دود ) اتوماتیک ساخته شده است. دتکتور اعلام حریق خودکار با تقلید از یک یا چند حواس 5 گانه انسان مانند لامسه، بویایی و بینایی طراحی و ساخته شده اند. در ادامه به سه نوع از این تجهیزات تشخیص حریق و دود اشاره می گردد.

• دتکتور اعلام حریق حرارتی ( آشکارساز حرارتی ) همانند توانایی انسان برای شناسایی درجه حرارت بالا می باشد.
• دتکتور اعلام حریق دود ( آشکار ساز دود ) همانند حس بویایی انسان عمل می کند.
• دتکتور ردیاب شعله ، مانند چشم های الکترونیکی حساس به شعله آتش هستند.

دتکتور اعلام حریق خودکار در سیستم اعلام حریق اگر به درستی انتخاب و نصب شود بسیار قابل اعتماد است.

نصب دتکتور اعلام حریق حرارتی

دتکتور اعلام حریق حرارتی ( آشکار ساز حرارتی )

یکی از قدیمی ترین نوع دستگاه تشخیص اتوماتیک آتش سوزی در یک سیستم اعلام حریق هستند که از اواسط سال 1800 میلادی با چندین سبک متداول تولید شد و هنوز هم در حال تولید است دتکتور اعلام حریق حرارتی می باشد. که متداول ترین نوع آنها دستگاه های درجه حرارتی می باشند که زمانیکه دمای اتاق به دمای بیش از از آنچه از پیش تعیین شده (معمولا در  °135 -165 °  57 ° -74 C ) برسد فعال می گردد. دومین نوع رایج از دتکتور اعلام حریق حرارتی برای تشخیص و هشدار حریق ، آشکارساز حریق با نرخ سرعت صعود می باشد که بر اساس افزایش ناگهانی دمای محدوده در یک بازه زمانی کوتاه عمل می کند. هر دو این دتکتور های حریق ، ردیاب های نقطه ای می باشند که با فواصل معینی بر روی سقف یا بالای دیوار نصب می شود. نوع سوم آشکار ساز حریق حرارتی در سیستم اعلام حریق نوع ” خط ثابت دما” می باشد که شامل دو کابل و یک غلاف عایق است که در معرض حرارت قرار گرفته شده اند. انواع دتکتور اعلام حریق حرارتی در یک  سیستم تشخیص و هشدار آتش بسیار قابل اعتماد است و دارای مقاومت خوبی نسبت به عملکرد منابع غیر متعارف دارد و همچنین حفظ و نگهداری از آن بسیار ارزانتر از سایر انواع سیستم اعلام حریق است و تا زمانی که دمای محیط به حد قابل توجهی که ناشی از گرمای جریان آتش در نقطه ای است نرسد، فعال نمی گردد.

نمونه ای از دتکتور دود

دتکتور دود ( آشکار ساز دود )

دتکتور دود در سیستم اعلام حریق ،  نمونه ای از جدیدترین فن آوری های روز دنیا است که در طول دهه 1970 و1980 در ساختمان های مسکونی و امنیت زندگی نقش گسترده ای داشته است.  همان طور که از نام آن مشخص است این نوع ردیاب دود در یک سیستم هشدار حریق برای شناسایی آتش در حالی که هنوز آتش شعله ور نشده است عمل می کند. این عملکرد، برداشتی از حس بویایی انسان است. محل قرار گیری این نوع دتکتور اعلام حریق در بالای دیوارها و یا سقف می باشد که با فواصل معینی در امتداد هم قرار می گیرند. این نوع  دتکتور اعلام حریق بر اساس یک اصل فوتو الکترونیک عمل می کنند که هر نوع از آن دارای مزیت های متنوعی در برنامه ریزی سیستم هشدار حریق است. برای فضا های وسیع باز مانند موزه ها و گالری ها و سالن های تئاتر معمولا از آشکار ساز دود استفاده می شود. انواع دتکتور دود در سیستم اعلام حریق دارای دو جزء فرستنده نور و گیرنده آن می باشد که اغلب در فواصل 100 متری به صورت مجزا نصب می شوند و  بر اساس ارسال و دریافت به پرتو نور میان فرستنده و گیرنده عمل می کنند. همان طور که سیگنال بین دو جزء می تواند جابجا شود در این نوع از ردیاب حریق نیز پرتو نوری میان فرستنده و گیرنده جابجا می شود در صورتی که از شدت دریافت پرتو نور در گیرنده کاسته شود به این معنی تفسیر می شود که دود موجود در محیط مانع از رسیدن درست نور به گیرنده ردیاب سیستم هشدار حریق می باشد ، در نتیجه سیستم  اعلام حریق فعال شده و هشدار می دهد.

آشکار ساز دود نمونه ای از دتکتور اعلام حریق

ایجاد سیستم تهویه هوا از موارد حساس و پر کاربرد دتکتور دود در سیستم اعلام حریق است. این سیستم متشکل از دو جزء اصلی از جمله واحد کنترل که در داخل محفظه تشخیص قرار دارد و دیگری یک فن هواکش و مدار عملیاتی و شبکه ای از لوله ها می باشد. در ابتدای لوله ها بخشی برای اجازه ورود هوا به محفظه تشخیص طراحی شده و هوا را به سمت آشکارساز دود منتقل می کند. در حالت عادی دتکتور اعلام حریق دود در سیستم اعلام حریق به طور مداوم نمونه ای از هوای محوطه را از طریق لوله ها برای محفظه تشخیص دود می فرستد، اگر دود در نمونه هوای ارسالی وجود داشته باشد، تشخیص داده شده و سیگنالی حاوی هشدار آتش سوزی برای کنترل پنل ارسال می شود. آشکار ساز های حریق موجود در تهویه هوا بسیار حساس هستند و معمولا سریع ترین روش تشخیص خودکار را دارند. بسیاری از سامانه های پیشرفته فناوری مانند شرکت های تلفن، سیستم های ایمنی خود را مجهز به این نوع از سیستم اعلام حریق کرده اند. در محدوده های خاصی مانند انبار کلکسیون وسایل با ارزش و یا اتاق های مهم و ارزشمند از این نوع سیستم اعلام حریق استفاده می شود.

در حال چک کردن نصب دتکتور

مزیت استفاده از دتکتور دود در سیستم اعلام حریق این است که می توان آتش را نخستین مرحله از آتش سوزی شناسایی کرد که این خود فرصت بیشتری را برای مامورین آتش نشانی و امداد جهت پاسخ دادن و کنترل آتش فراهم می نماید و از شدت آسیب های وارده می کاهد. از معایب آشکارساز دود در سیستم اعلام حریق می توان به گرانتر بودن آن نسبت به دتکتور های حریق حرارتی اشاره کرد و همچنین این نوع دتکتور  اعلام حریق در سیستم اعلام حریق در مقابل هشدار های ناخواسته امن تر و مقاوم تر هستند. با این حال میتوان با انتخاب درست از نوع دتکتور دود در سیستم اعلام حریق از درصد اطمینان بالایی جهت هشدار به موقع و سریعتر آتش سوزی مطلع شد.

نصب دتکتور اعلام حریق ردیاب شعله

دتکتور اعلام حریق ردیاب شعله

دتکتور اعلام حریق ردیاب شعله سومین نوع ازتجهیزات تشخیص اتوماتیک در سیستم اعلام حریق می باشد که از حس بینایی انسان در ساخت این فن آوری استفاده شده است. دتکتور های حریق ردیاب شعله نمونه هایی از دستگاه های دید هستند که با اشعه مادون قرمز یا ماوراء بنفش و یا ترکیبی از این دو عمل می کنند. شعله های آتش دارای تشعشعات الکترومغناطیسی است که شامل طیفی از فرکانس های متفاوت می باشد که قسمتی از تشعشعات در گستره ای از طول موجهایی است که با چشم انسان دیده می شود اما طیف دیگری از این تشعتشات که توسط چشم انسان قابل دید و شناسایی نیست ، دارای طول موج های کوتاه تر شامل اشعه ماورا بنفش و یا طول موج های بلندتر شامل اشعه مادون قرمز، که به صورت گرما حس می شود. کار اصلی دتکتور اعلام حریق ردیاب شعله در سیستم اعلام حریق شناسایی طیف نامرئی امواج می باشد که به محض تشخیص آن در فضا سیستم اعلام حریق را از طریق ارسال سیگنالی به پنل کنترل از وجود آتش سوزی در محل مطلع می کند. این نوع آشکار ساز حریق معمولا در محوطه و محیط های حساسی نظیر انبارهایی که گاز و مایعات قابل اشتعال از جمله پمپ های گاز و بنزین کاربرد دارد. لازم به ذکر است که قدرت تشخیص و عملکرد آشکارساز شعله در سیستم اعلام حریق نسبت به سایر موارد ذکر شده بالاتر است اما در عین حال این دتکتور اعلام حریق از قیمت بالایی برخوردار است و مناسب مکان های عمومی و فرهنگی نمی باشد.

نمونه ای از دستگاه زنگ هشدار برای ساکنین

دستگاه های ایجاد زنگ هشدار در سیستم اعلام حریق

تشخیص و اعلام آتش سوزی در سیستم اعلام حریق دستی، قدیمی ترین روش شناسایی آتش است. که در ساده ترین شکل فریاد یک فرد می تواند یک سیستم هشدار آتش باشد. با این حال صدای یک فرد نمی تواند در تمام محدوده های یک مجموعه به گوش ساکنین برسد به همین علت ایستگاه های زنگ دستی را نصب می کنند. فلسفه عمومی طراحی ایستگاه های زنگ دستی در سیستم اعلام حریق این است که این ایستگاه ها را در مسیر فرار قرار دهند، به همین دلیل است که عموما آنها را در کنار درب های خروجی در راهروها نصب می کنند. مزیت استفاده از ایستگاه های زنگ دستی این است که اگر ساکنین ساختمان آتش سوزی را شناسایی کردند در حین فرار بتوانند با فعال کردن سیستم اعلام حریق دستی سایر افراد را مطلع کنند. ازسیستم هشدار دهنده بجای جیغ و فریاد می توان استفاده کرد که دستگاه بسیار ساده ای است و در زمانی که در ساختمان تجمع شده باشد، بسیار قابل اطمینان می باشند. ضعف کلیدی ایستگاه های دستی این است که در زمانیکه ساختمان خالی شود، کار نمی کند. همچنین این زنگ های هشدار می توانند توسط افراد مزاحم برای ایجاد مزاحمت و ترس در ساکنان ساختمان فعال شود. با این حال وجود ایستگاه های زنگ دستی، جزء مهمی در سیستم اعلام حریق می باشد. عملکرد تجهیزات زنگ هشدار در سیستم اعلام حریق به این شکل می باشد که بعد از دریافت هشدار آتش سوزی از دتکتور اعلام حریق توسط کنترل پنل ،سیستم اعلام حریق از طریق دستگاه خروجی هشدار افراد یا مراکز امداد را در جریان هشدار آتش سوزی قرار می دهد. این کار یکی از عملکرد های  دستگاه های خروجی زنگ هشدار در سیستم اعلام حریق است. اجزا مختلف این دستگاه شامل انواع مختلفی از هشدار های شنیداری و بصری می باشد. زنگ و آژیرها شایع ترین نوع از دستگاه های خروجی زنگ هشدار در سیستم اعلام حریق می باشند که برای اکثریت سیستم های اعلام حریق نصب شده در ساختمان ها مناسب هستند. از گزینه های دیگر برای اعلام حریق، زنگ تلفن است که مناسب مکان هایی نظیر کتابخانه ها و ساختمان های حساس معماری هستند که به یک سیگنال با صدای بلند نیاز است. این زنگ ها ممکن است در اماکنی مانند تئاتر ها و بیمارستان ها که در آنها وجود یک زنگ نرم افزاری را ترجیح می دهند مورد استفاده قرار بگیرد.

تجهیزات هشدار در یک سیستم اعلام حریق

بلندگو از گزینه دیگر در اعلام هشدار در سیستم اعلام حریق  می باشد که قابلیت پخش صدای از پیش تعیین شده ای را دارد که بیشتر در ساختمان های بزرگ و چند طبقه ای یا در موارد مشابهی که برای تخلیه اضطراری ساکنین و یا اعلام به ساکنین برای استفاده از وسایل نجات مانند شوت نجات استفاده می شود. از تجهیزات اعلام حریق بصری که مجهز به دستگاهی جهت روشن وخاموش شدن نور می باشد در مکان هایی که سطح سرو صدای محیطی به حدی است که مانع از شنیدن صدای زنگ هشدار می شود یا در جایی که افراد شنوا ساکن هستند، استفاده می شود .

یکی دیگر از عملکرد های دستگاه اعلام هشدار در سیستم اعلام حریق اطلاع رسانی به واحد های امدادی می باشد. که شایع ترین روش آن ارسال سیگنال تلفنی یا رادیویی اتوماتیک به مرکز نظارت دائمی مانند اداره پلیس، آتش نشانی و یا شرکت های خصوصی که با عنوان خدمات امنیتی داخل ساختمان تحت قرار داد سازمان اس ، ارسال می شود که پس از دریاف هشدار، مرکز با اداره آتش نشانی مناسب تماس می گیرد و اطلاعاتی در مورد محل زنگ هشدار ارائه می دهد.

در ویدیوی زیر مراحل راه اندازی و نصب دتکتور اعلام حریق نمایش داده شده است.

منبع: nedcc

تحریریه کلینیک ساختمان بیلدینگ پلاس

“برداشت از مطالب با ذکر منبع و لینک سایت بیلدینگ پلاس کاری حرفه ای و اخلاقی است”