معرفی انواع پمپ

پمپ طبقاتی (سانتریفیوژی افقی )

این نوع پمپ از دو یا چند پره تشکیل شده اند و برای هد های متوسط و بالا بکار می روند و هر طبقه به تنهایی یک پمپ به حساب می آید که همه طبقات در یک محفظه و روی یک شفت نصب هستند و هر طبقه هد مجموعه را تقریبا به اندازه هد خودش افزایش می دهد همچنین اولین پروانه در نوع طبقاتی می تواند تک مکش یا دو مکش باشد.

پمپ دیافراگمی

این نوع پمپ جا به جایی مثبت و رفت و برگشتی می باشد و دارای یک پوشش پرده مانند میباشد که با جلو و عقب رفتن باعث جابه جایی سیالات از یک محل به محل دیگر میشود که برای جا به جایی گل و لای و فاضلاب از عمق کم و سیالات سمی و خطرناک و برای انتقال سیالات با ویسکوزیته بالا که دارای ذرات جامد زیاد هستند کاربرد فراوان دارند. همچنین برای مکان هایی که برق در دسترس نیست و مکان هایی با خطر انفجار یا اشتعال استفاده می شوند لازم به ذکر است مدل های کوچک این پمپ ها به منظور اندازه گیری های شیمیایی کاربرد دارند و این پمپ ها به علت داشتن دیافراگم و آب بندی مناسب دارای احتمال نشتی کم هستند

مزایای پمپ های دیافراگمی

نصب و نگهداری آسان

عملکرد چند منظوره

توانایی کارکرد در شرایط خشک در بازه زمانی کوتاه

معایب پمپ های دیافراگمی

کارکرد با بازده انرژی پایین

کارکرد به صورت متناوب و پالسی

نمای کلی یک پمپ بادکنکی که از جمله پمپ های جا به جایی مثبت

پمپ های بادکنکی

پمپ های بادکنکی از ابزار های بادی (دستگاه های پنوماتیک ) تشکیل شده است که  به منظور نمونه برداری می باشند و در تجزیه و تحلیل آب های زیرزمینی کاربرد فراوان دارند

مزایای پمپ های بادکنکی

در طیف وسیعی از اندازه ها  و مدل ها در دسترس هستند

عدم انتقال آلودگی به مایع

معایب پمپ های بادکنکی

سرعت جریان کم

پمپ پیستونی

پمپ های پیستونی جا به جایی مثبت و رفت و برگشتی هستند و از یک پیستون و یک محفظه (سیلندر) تشکیل شده که پیستون سیال را به داخل محفظه می فرستد و سوپاپ فشار بالا با پیستون متقابلا حرکت می کند و باعث انتقال سیالات می شود. پمپ پیستونی برای انتقال موادی همچون نفت ، رنگ ها ، شکلات ،خمیر و نیز به منظور تامین فشار های بالا برای شستشو از این پمپ استفاده می شود

مزایای پمپ های پیستونی

توانایی ایجاد فشار های بسیار بالا

تنظیم فشار پمپاژ بدون توجه به سرعت سیال ورودی

توانایی انتقال سیالات چسبناک و لزجت بالا

معایب پمپ های پیستونی

هزینه بالای نصب و نگهداری

سنگین وحجیم بودن

پمپ سه گانه از جمله پمپ های جا به جایی مثبت و رفت و برگشتی

پمپ های سه گانه

پمپ های سه گانه  از سه پیستون تشکیل شده که در حفاری ها و مواردی  که نیاز به پمپاژ مستمر دارند استفاده می شود.و در صنایعی مانند سیمان و نفت و نمک زدایی  کاربرد دارد  به عنوان مثال، یک پمپ سه گانه یک جزء رایج در تجهیزات ماشین های ظرفشویی تجاری بزرگ است

مزایای پمپ های سه گانه

عایق و آب بند بودن

مقاومت در برابر خوردگی

پمپاژ گل و لای با فشار قوی

پمپ دنده ای

پمپ های دنده ای دسته ای از پمپ های جابجایی مثبت گردشی هستند .که مقدار ثابتی از سیال را در یک دوران جابجا می کنند که دنده ها درهم درگیر می شوند و جریانی غیر ضربان دار (ثابت) ایجاد می کنند همچنین قابلیت پمپاژ سیالات در دمای بالا تا 300 درجه سانتیگراد و با فشارهای تا 200psi را دارند  و عملکردی درخشان درخصوص سیالات با ویسکوزیته بالا از خود نشان می دهند و هیچ سوپاپ یا پروانه ای در این نوع پمپ ها وجود ندارد که باعث اتلاف انرژی توسط اصطکاک شود بنابراین پمپ دنده ای گزینه مناسبی برای سیالات ویسکوز مانند سوخت ها و روغن های روان کاری است و برای انتقال چسب ها، آسفالت، رنگ ها، پلیمر ها و… کاربرد دارد البته برای انتقال  مواد خورنده و سیالات رسوب دار مناسب نیستند.

انواع پمپ های دنده ای

• داخلی
• خارجی

هر دو دسته، یک دنده ی هرزگرد دارند که توسط دنده محرک به گردش درمی آید و هردو از یک روند کار بهره می برند. تفاوت اصلی نوع و محل قرارگیری دنده ها است.

پمپ پره ای (تیغه ای – Vane)

پمپ پره ای نوعی پمپ جابجایی مثبت و گردشی می باشد که شامل پره های مستطیلی و  یک روتور سیلندری که حول محورش در محفظه ای نامتقارن دوران می کند می باشد و روتور تعدادی شیار مستطیلی دارد که هنگام گردش، نیروی گریز از مرکز ، تیغه ها را به جلو هل می دهد و از آنجا که خودمکش هستند ، برای پمپاژ آب ، سوخت ، پروپان، حلال ها  و الکل ها کاربرد دارند ولی برای انتقال سیالات با ویسکوزیته بالا مناسب نیستند چون حرکت پره ها را کند می کند. این نوع از پمپ ها چون بیشتر برای پمپاژ هیدروکربن های تمیز مانند سوخت های مایع به کار می روند و جنس بدنه آنها از چدن است و دارای تیغه های کربنی هستند. برای پمپاژ مواد خورنده مناسب نیستند.

مزایای پمپ های پره ای

قدرت مکش بالا

عملکرد قابل قبول بدون وجود روان کننده

معایب پمپ های پره ای

عدم توان جابه جایی سیالات ساینده

عدم توان ایجاد فشار های بالا

پمپ پریستالتیک (شلنگی یا لوله ای)

پمپ پریستالتیک نوعی پمپ جابجایی مثبت و گردشی است که در صنایع آبی، شیمیایی و غذایی کاربرد فراوانی دارند و یک جریان ثابت برای تزریق یا ترکیب ایجاد می کنند و توانایی پمپاژ گستره بزرگی از مواد از خمیردندان گرفته تا انواع مواد شیمیایی را دارند . پمپاژ به این شکل ایجاد می شود که دو کفشک ، یک شلنگ الاستومری را بصورت دایره ای فشرده می کنند و حرکت گردشی کفشک، سیال درون لوله را به جلو هل می دهد و هرگاه کفشکی به انتهای لوپ می رسد، شلنگ فشرده شده به حالت اولیه اش برمی گردد و سبب می شود خلا و مکش ادامه یابد

نمای کناری پمپ شلنگی

مزایای پمپ های پریستالتیک

انتقال سیالات خورنده ، چسبناک و ساینده

نصب و نگهداری آسان

جلوگیری از برگشت جریان بدون استفاده از شیر

معایب پمپ های پریستالتیک

پوسیدگی لوله درون پمپ و احتمال بالای ایجاد نشتی

فشار خروجی پایین

نیاز لوله درون پمپ به تمیز کردن

ایجاد جریان خروجی متناوب

درون محفظه پمپ ، روغن روان کاری وجود دارد که به روانی حرکت کفشک روی شلنگ کمک می کند.سطح داخلی شلنگ و اتصالات آن تنها بخشی از پمپ هستند که با سیال در تماسند.سیالات خطرناک و آلوده را می تواند پمپ کند.از معایب آن این است که جریان ها ضربان دارند و بدلیل فرسایش شلنگ ها باید مدام تعویض شوند.

پمپ لوب سفید رنگ

پمپ لوب

پمپ های لوب جا به جایی مثبت و گردشی هستند و کیفیت بهداشتی فوق العاده ای دارند، پربازده هستند و دربرابر خورندگی مقاوم و قابل اطمینان هستند و سیالات با ویسکوزیته بالا یا رسوب دار را بدون تغییر ساختارشان جابجا می کنند.نحوه کارشان همانند پمپ های دنده ای است با این تفاوت که برخلاف  پمپ های دنده ای، پمپ های لوب هیچگونه تماسی با هم ندارند. همچنین محفظه پمپاژ بزرگتری دارند که به آن ها اجازه می دهد مواد لزج را جابجا کنند.برای مواد حساس به فشار، قابلیت این را دارند که آهسته تر پمپاژ کنند.پره های لوب غالبا از استیل ضدزنگ ساخته شده و بسیار جلا داده می شوند.این دسته از پمپ ها به عمر طولانی شان مشهور هستند.

مزایای پمپ های لوب

پمپاژ ملایم سیال

قابلیت استفاده های بهداشتی

پمپ لوب از جمله پمپ های جا به جایی مثبت و دوار

معایب پمپ های لوب

عدم قابلیت جا به جایی مایعات با گرانروی بالا

کاهش قدرت انتقال پمپ درصورت استفاده از سیالات با گرانروی بالا

استفاده از پمپ مارپيچي براي انتقال ذرات جامد در سيال

پمپ اسکرو (حلزونی)

دسته ای از پمپ های جابجایی مثبت گردشی هستند که از یک روتور مارپیچی شکل درون یک استاتور پلاستیکی مارپیچ تشکیل شده است و این کار یک مسیر مارپیچ درون دستگاه شکل می دهد که سیال در آن جابجا شود. این نوع پمپ ها به شکل گسترده در صنایع آب و فاضلاب به طور مثال پمپاژ لجن، رسوب غلیظ، مواد پلیمری و … به کار می روند. مصارف صنعتی زیادی برای سیالات روان، غلیظ، رسوب دار و حتی خورنده دارند.

کاربرد پمپ اسکرو در صنایع غذایی

پمپ های حفره ای صنعتی سیالات با رسوب بالا و غلیظ را راحت جابجا می کند. بنابراین غالبا در جایی استفاده می شوند که دیگر پمپ ها جوابگو نیستند.از جمله معایب شان این است که  نمی توانند خشک کار کنند و هم در دماهای بالای 135 درجه سانتی گراد جواب نمی دهند.

پمپ اسکرو از جمله پمپ های جا به جایی مثبت و دوار

 مزایای پمپ های اسکرو (حلزونی)

نرخ (آهنگ) جریان بالا

عدم آلودگی مایع

برشی از یک پمپ اسکرو

 معایب پمپ های اسکرو (حلزونی)

سرعت انتقال پایین

هزینه نصب و راه اندازی بالا

اندازه بزرگ و حجیم

پمپ با محرک مغناطيسي

پمپ های با محرک مغناطیسی

این نوع پمپ ها دینامیکی ، گریز از مرکز و  بدون فشار هستند که از یک اتصال مغناطیسی برای انتقال گشتاور به یک پروانه استفاده می کنند. آنها می توانند انواع مایعات را شامل اسیدها، روغن ها و روغن های معدنی انتقال دهند.

دسته بندی پمپ ها بر اساس موقعیت کاربرد

در قسمت قبل ساختار های متفاوت انواع پمپ ها معرفی شد. در این قسمت کاربرد های مختلف انواع پمپ ها به دلیل ساختار متفاوت شان معرفی می شود. در ادامه هم توضیح داده می شود که دسته های مختلف پمپ ها در کدام صنایع کاربرد دارند.

پمپ سيرکولاسيون آب

پمپ سیرکولاتور

نوعی از پمپ هستند که در یک مدار بسته سیال را به گردش در می آورند و سیال همواره به پمپ باز می گردد. پمپ های سیرکولاتور بیشتر برای گردش آب در سیستم تبرید یا سیستم گرمایش بکار می روند.

نمونه ای از یک پمپ درون چاهی

پمپ درون چاهی

دسته ای از پمپ های شناور هستند که برای تامین و کنترل سیالات بخصوص آب در چاه های کشاورزی ، معادن ، جمع آوری آب باران ، چاه های نفتی و … کاربرد دارند.این پمپ ها اکثرا برای سیستم های شناور و چاه ها با عمق ها و دبی های مختلف طراحی می شوند.

محبوب ترین آن ها بصورت چندمرحله ای تولید می شوند. می توانند به فرمان دهنده های سرعت متغیر مجهز شوند تا فشار تنظیم شده را ثابت نگه داشته و در موقعت ضرورت فعالیت کنند. بدین شکل انرژی کمتری مصرف شده و عمر پمپ طولانی تر می شود.همچنین می توانند بصورت افقی روی دکل سوار شوند و در یک حوضچه توسط یک پانتون ساپورت شوند تا گل و لای واردشان نشود.همچنین در جمع آوری آب باران کاربرد دارند. پمپ های بزرگتر در جاهایی که نیاز به آبیاری گسترده با دبی بالا دارند استفاده می شوند.در مکان های دورافتاده که برق نیست می توان با موتورهای دیزلی یا حتی سلول های خورشیدی (برای پمپ های کوچک تر) آن را راه اندازی کرد.

پمپ های بشکه ای(درام)

پمپ های بشکه ای(درام) محتویات درام ها، بطری ها یا مخازن را انتقال می دهند و در صنایع شیمیایی و دریایی و کاغذ کاربرد دارند و  ممکن است در مخازن بزرگ نصب شوند تا سیالات  خورنده، آب نمک ها و … را به مخازن ذخیره یا سیستم های تصفیه انتقال دهند و همچنین برای پمپاژ مواد ویسکوز مثل آب میوه، رب، سس، رنگ، بستنی و … به کار می روند.

بوستر پمپ های نصب شده در موتورخانه

بوستر پمپ ( بوستر فشار ، تقویت فشار )

پمپ های بوستر (تقویت کننده) پمپ هایی گریز از مرکز هستند  که برای افزایش فشار سیستم های جریان مایع استفاده می شوند. آنها برای کمک به سیستم های پمپاژ و به جهت رسیدن به جریان های بالاتر در سیستم طراحی شده اند . پمپ های تقویت کننده با پمپ های دیگر کار می کنند، به این معنا که خودشان نمی توانند مایع را در یک سیستم حمل کنند. آنها فقط برای ارتقای عملکرد سیستم پمپاژ موجود طراحی شده اند. پمپ های تقویت کننده در سیستم های آب و در صنایع مختلف از جمله هوا فضا و معدن استفاده می شوند.

نمای کلی از پمپ های دوزینگ

پمپ های دوزینگ

مهمترین ویژگی این نوع پمپ قابل تنظیم بودن نرخ(آهنگ) تخلیه است و در مواردی مانند کشاورزی ، باغبانی، کارخانه های لبنی ، کارخانه های تقطیر، تولید برق و تولید نفت و گاز و نیز در صنایع هوا فضا ، دفاع، خودرو، ماشین آلات، معدن، پزشکی، دارویی و کاغذ استفاده می شود.

نمای کلی از پمپ اندازه گیری

پمپ های اندازه گیری

پمپ های اندازه گیری به صورت پمپ های جابجایی مثبت طراحی شده اند تا مقادیر دقیق مایعات و کنترل جریان را اندازه گیری کنند. آنها قادر به پمپاژ طیف گسترده ای از مواد شیمیایی از جمله اسیدها ، سیالات خورنده و لزجت بالا  ، و یا مایعات چسبناک هستند و در سیستم هایی که جریان های کم  با دقت بالا مد نظر هست کاربرد فراوان دارند

پمپ خودمکش

دسته ای از پمپ های سانتریفیوژی هستند که مخلوطی از آب و هوا را برای رسیدن به حالت خودمکشی استفاده می کنند.کاربردشان در فاضلاب شهری ، زه کشی ساختمان و سیل بند ها است.

پمپ لجن کش

پمپ های لجن کش به صورت گریز از مرکز  عمل کرده و به منظور باز کردن چاه ها می باشند و در مکان هایی که عمق زیادی وجود دارد مناسب است

نمای کلی از پمپ هیدرولیکی

پمپ های هیدرولیکی

پمپ های هیدرولیکی جابجایی مثبت محسوب می  شوند که به منظور انجام عمل پمپاژ، مایع هیدرولیک را تحت فشار قرار می دهند و گاه می توانند به بالاترین فشار ها در بین انواع پمپ ها دست یابند که عموما در اسکله ها و لیفتراگ های صنعتی کاربرد دارند .

نمای کلی از پمپ پلاستیکی

پمپ های پلاستیکی

پمپ های پلاستیکی برای انتقال سیالاتی طراحی شده اند که می توانند انواع دیگر پمپ ها را خراب کنند یا به آنها آسیب برسانند. این نوع پمپ ها مقاومت شیمیایی گسترده ای دارند و وزن آنها نسبت به پمپ های فلزی ارزان تر و سبک تر است . اما مقاومت پایینی در برابر ضربه  دارند و در مواردی همچون کشاورزی ، باغبانی، کارخانه های لبنی و تولید برق و تولید نفت و گاز کاربرد دارند ، پمپ های پلاستیکی نیز در زمینه های هوا فضا و دفاع، خودرو، ماشین آلات، معدن، پزشکی، دارویی و صنایع کاغذ و دستگاه های گرمایش و سرمایش و سیستم های تهویه مطبوع  نیز کاربرد دارند

نمای کلی از پمپ بهداشتی

پمپ های بهداشتی

پمپ های بهداشتی  برای حمل و نقل سیالاتی که نیاز به استریل بودن و عدم آلودگی دارند استفاده میشود که به 2 دسته تقسیم میشوند: گریز از مرکز و جابجایی مثبت و در مواردی مانند  کشاورزی ، باغبانی ،کارخانه فرآورده های لبنی و پزشکی، دارویی و بیوتکنولوژی کاربرد دارد

نمای کلی از یک پمپ فواره

پمپ های فواره

پمپ های فواره برای تأمین جریان آب به چشمه ها و فواره ها و به منظور  اهداف زیبایی شناسی در مجتمع های مسکونی ، تجاری و صنعتی طراحی شده اند. پمپ های فواره ممکن است برای استفاده در داخل و خارج از خانه تنظیم شوند و به طور معمول بسته به اندازه استخر یا حوضچه  متفاوت هستند. از پمپ های فواره می توان در باغ ها و مجتمع ها به منظور ایجاد منظره ای شبیه آبشار استفاده کرد.

نمای کلی از یک پمپ خنک کننده

پمپ های خنک کننده

پمپ های خنک کننده به طور خاص برای جمع آوری و انتقال چگالنده به سیستم بخار به منظور گرم شدن و استفاده مجدد و نیز برای حذف مایعات ناخواسته از HVAC یا دستگاه های جمع آوری پان استفاده می شوند. بازیابی میعانات گازی از این پمپ ها به کاهش هزینه های تولید بخار  نیز کمک می کند

نمای بیرونی یک پمپ توربینی

پمپ های توربینی

پمپ های توربینی به صورت گریز از مرکز عمل کرده که شامل مکانیزمی چرخشی با تعداد زیادی پروانه و پره  برای جا به جایی سیالات می باشند که سرعت انتقال درآن ها ثابت است ولی فشار آن ها کاملا متغیر می باشد و معمولا برای مکان های عمیق به منظور انتقال سیال به بالای سر بالایی ها می باشند این نوع پمپ ها در کارخانجات آبمیوه سازی ، نانوایی ها ، تمیز کننده های خشک و آب سردکن های صنعتی  کاربرد دارد

مزایای پمپ های توربینی

انتقال آسان ترکیبات مخلوط مایع و گاز

جریان و فشار متغیر

طراحی فشرده

معایب پمپ های توربینی

سرعت جریان پایین

عدم بازدهی مناسب برای سیالات دارای ذرات معلق و جامد

عدم کارکرد در صورت مونتاژ نادرست

عدم وجود راهی برای تنظیم عملکرد پمپ

نمای کلی از پمپ جتی

پمپ های جتی

پمپ های جتی از یک انژکتور که به دریچه تخلیه متصل شده تشکیل میشود و به منظور پمپاژ پر فشار سیالات استفاده می شود و قادر به جا به جایی انواع سیالات مانند گاز ها و بخار ها و مایعات هستند و برای انتقال آب دریا و فاضلاب نیز کاربرد دارد و از سنسور سطح شناور برای روشن کردن این پمپ ها استفاده می شود.

دسته بندی بر اساس زمینه کارکرد

پمپ ها در اکثر جنبه های زندگی بشر کاربرد گسترده ای پیدا کرده اند و تقریبا در تمام جنبه های صنعت ، کشاورزی و خدمات مورد استفاده قرار می گیرند. اگر بخواهیم پمپ ها را بر اساس کاربردشان طبقه بندی کنیم، می توان دسته های زیر را پیشنهاد نمود.

• صنعتی
•  معادن
•  ساختمان (اداری، خانگی، تاسیسات)
•  صنایع غذایی و بهداشتی
•  آب و فاضلاب

 مصارف صنعتی

انواع پمپ ها کاربرد بی شماری در انواع صنایع دارند. یک پمپ صنعتی معمولا برای پمپاژ حجم بالایی از انواع مواد مثل آب، مواد شیمیایی، سوخت ها، فاضلاب، روغن ، لجن ، غذا و … بکار می روند. هر دو نوع پمپ سانتریفیوژی و جابجایی مثبت در صنعت بکار گرفته می شوند.

انواع پمپ های بکار گرفته شده در صنعت شامل: انواع پمپ های سانتریفیوژی، طبقاتی ، پیستونی ، دیافراگمی ، دنده ای ، شلنگی ، حلزونی ، پمپ لوب ، پمپ غذا ، پمپ درام ، پمپ محرک مغناطیسی و … هستند.

مصارف معدنی

انواع پمپ در تمام مراحل صنعت معدن کاربرد دارند، از حفاری تا انتقال تا فرآیند. بنا به کاربرد از پمپ های لجن کش، سانتریفیوژی، محرک مغناطیسی، شناور، درون چاهی، دیافراگمی، دنده ای، حلزونی و خودمکش استفاده می شود. برای پمپاژ مواد خورنده لجنی، حاوی مواد

اسیدی و شیمیایی، مصارف آبی در صنعت معدن، فاضلاب معادن و حمل پس مانده ها بکار می روند.

مصارف ساختمانی

در ساختمان ها بنا به کاربرد از انواع پمپ استفاده می شود. پمپ های شناور، سیرکولاتور، طبقاتی، بوسترپمپ، درون چاهی، فاضلاب و اطفای حریق و …

صنایع غذایی و بهداشتی

پمپ غذا در صنایع غذایی یا کارخانه های تولید مواد بهداشتی مانند خمیردندان یا مایع ضدعفونی کننده دست بکار می روند. تکنولوژی انواع پمپ بکار رفته در آن می تواند متفاوت باشد: سانتریفیوژی با استیل ضدزنگ، پمپ لوب، پمپ دیافراگمی بادی، پمپ شلنگی (پریستالتیک) یا پمپ مارپیچ.

آب و فاضلاب

انواع پمپ های شناور در این صنعت کاربرد دارند. مثل پمپ های لجن کش، کف کش، و..

آیا شما تجربیاتی در خصوص پمپ های منزلتان دارید؟ نظر شما در مورد استفاده از پمپ های جدید مانند پمپ سیرکولاتور چیست؟

منبع : Globalspec , Global Pumps ، All Pumps

تحریریه کلینیک ساختمان بیلدینگ پلاس

“برداشت از مطالب با ذکر منبع و لینک سایت بیلدینگ پلاس کاری حرفه ای و اخلاقی است”