معرفی سیستم های روشنایی اضطراری ( چراغ اضطراری )
برای سیستم های پشتیبان برق ساختمان ، از منابع مختلفی برای تامین توان الکتریکی سیستم برق اضطراری مانند سیستم یو پی اس ، موتور برق گازسوز ، دیزل ژنراتور و پنل خورشیدی استفاده می شوند. در این نوشته به بررسی معرفی سیستم روشنایی اضطراری به صورت ساده و در عین حال تخصصی و مفید پرداخته می شود. در ادامه اجزا این سیستم و انواع چراغ های اضطراری پر کاربرد نیز شرح داده می شوند. در پایان مشاهده یک فیلم آموزشی در مورد تابلو های علائم هشدار اضطراری نیز پیشنهاد می شود.
روشنایی اضطراری چیست
روشنایی اضطراری راه را به منظور ایمنی برای افراد در شرایط بحرانی روشن می نماید. چراغ اضطراری با قطعی یا خاموشی برق فعال می شود و هر چراغ روشنایی اضطراری دارای باتری ذخیره انرژی در داخل خود است که به طور معمول در حدود 3 ساعت می تواند نور ال ای دی ها را تغذیه و تامین توان نماید. امروزه طراحی و اجرای سیستم روشنایی برق اضطراری در ساختمان های عمومی و مناطق عمومی ، محل های کار و ساختمان های مسکونی از طرف سازمان نظام مهندسی و مقررات ملی ، الزامی شده است.
علائم خروج اضطراری یا چراغ اضطراری EXIT نیز می تواند به عنوان یک نور اضطراری عمل کند. چراغ های فرار اضطراری دو منظوره علاوه بر روشنایی محیط ، تابلو خروج اضطراری را نیز پوشش می دهند که به عنوان چراغ های روشنایی اضطراری شناخته می شوند.
چراغ روشنایی اضطراری ضروری است تا افراد بدون دردسر و با ایمنی بتوانند از محل ساختمان بیرون بیایند. بر طبق مقررات و قانون ، مکان های نصب چراغ روشنایی اضطراری مشخص شده اند که عبارتند از :
- راهرو ها ( در داخل و یا خارج ساختمان )
- مسیر های فرار اضطراری ( در داخل ساختمان و یا خارج مجموعه ساختمان )
- پله ها و تقاطع های راهرو ها
- اتاق های استراحت افراد
- اتاق های فاقد پنجره
- نقاط زنگ هشدار آتش نشانی
- نقاط تجهیزات ایمنی و آتش نشانی
- آسانسور ها
روشنایی اضطراری پارکینگی در ساختمان های بزرگ
انواع چراغ های روشنایی اضطراری از لحاظ نوع سیستم
چراغ اضطراری روشنایی است که در هنگام قطع و خاموشی برق مورد نیاز می شود. چراغ های اضطراری توسط باتری های قابل شارژ پشتیبانی می شوند که این باتری ها یا در داخل خود چراغ روشنایی اضطراری یا به صورت سیستم باتری مرکزی قرار می گیرند. روشنایی فرار اضطراری به طور خودکار زمانی شروع می شود که برق قطع شده و روشنایی کافی برای خروج افراد و ساکنان از ساختمان با ایمنی بیشتر به عنوان یک الزام قانونی مورد نیاز می باشد. چراغ های اضطراری به طور کلی به دو دسته اساسی تقسیم می شوند که شامل چراغ های تامین مرکزی و چراغ های اضطراری شارژی می باشند. در ادامه به شرح هر کدام از این نوع چراغ ها در دو سیستم مختلف پرداخته مخی شود و همچنین مزایا و معایب نیز بیان می گردند.
تابلو اضطراری EXIT
چراغ های اضطراری تامین مرکزی ( سنترال باتری یا سیستم یو پی اس )
چراغ های اضطراری تامین مرکزی نمی توانند به صورت مستقل عمل نمایند و استاندارد BS EN 60598-2-22 چراغ اضطراری روشنایی را اینگونه تعریف می نماید: ” چراغ اضطراری فعال یا غیر فعالی که باتری یا تامین کننده تغذیه در درون خود چراغ نباشد و با سیم کشی جدا به سیستم برق اضطراری مرکزی متصل شود را چراغ تامین مرکزی می گویند.” در سیستم برق اضطراری مرکزی ، می توان از سیستم یو پی اس آنلاین و آفلاین بهره برد که برای تمام شرایط بحرانی ساختمان بسیار مناسب می باشند. در ادامه مزایا و معایب این نوع چراغ یا لامپ اضطراری بیان می شود.
مزایای چراغ های اضطراری تامین مرکزی
چراغ های اضطراری تامین کننده ارزانتر از چراغ های خود تامین می باشند و به دلیل تعمیر و نگهداری باتری های مرکزی به صورت منظم ، کارایی و طول عمر باتری بیشتری دارند. تست آسان و راحت تر دارند و به صورت اتوماتیک می باشند. نظارت زمانی نیز بر روی چراغ بیشتر می باشد. اثرات حرارتی نیز در این نوع چراغ ها کمتر دیده می شود.
نصب چراغ های اضطراری در زیر دوربین های مدار بسته
معایب چراغ های اضطراری تامین مرکزی
چراغ های اضطراری تامین مرکزی ، هزینه سیم کشی بالاتری نسبت به دیگر چراغ ها دارند و سیم کشی به صورت مستقل و جداگانه باید انجام شود. این نوع سیستم در صورت آتش سوزی مقطعی ، کل باتری ها از بین می روند و همچنین هزینه نگهداری باتری ها نیز به سیستم اضافه می شود. یک مکان به صورت طبقه مندی برای باتری ها نیاز می شود و همچنین انعطاف پذیری چراغ ها و سیستم کمتر و محدود می باشد.
چراغ اضطراری شارژی ( مستقل )
چراغ اضطراری شامل اجزای ضروری (یعنی باتری، شارژر، واحد کنترل، لامپ ال ای دی و پخش کننده نور ) می باشد که به عنوان یک چراغ اضطراری شارژی یا مستقل شناخته می شود. همانطور که در کتابچه راهنمای روشنایی اضطراری انجمن حفاظت از ساختمان (FPA) (2012) اشاره شده است، این شایع ترین شکل روشنایی اضطراری است و معمولا طراحی شده است که به یک دیوار یا سقف نصب شود تا یک منطقه خاص را روشن نماید.
پله های از مکان های مهم در نصب سیستم روشنایی اضطراری می باشد
مزایای چراغ های اضطراری شارژی
چراغ های اضطراری شارژی ، سهولت و سرعت در نصب را دارن و همچنین قابل انعطاف و گسترش در هر زمان و مکانی می باشند زیرا نیاز به سیم کشی جداگانه نمی باشد. دیگر سیستم سنترال باتری یا باتری خانه مرکزی نیاز نمی باشد و بدون از دست دادن کل سیستم می توان تست و آزمایش را انجام داد.
معایب چراغ های اضطراری شارژی ( مستقل یا خود تامین )
در چراغ های اضطراری شارژی قدرت لامپ و روشنایی آن محدود می باشد و به دلیل ایجاد حرارت باتری ، محدودیت عملیاتی نیز وجود دارد. مقدار شارژ باتری در حدود 3 ساعت می باشد و نسبت به سیستم باتری مرکزی بسیار کمتر می باشد. این نوه سیستم برای محیط های گرمایی و خطرناک مانند کوره های فولاد و مذلب مناسب نمی باشند. هزینه تست و آزمایش بشتر از حالت قبل می باشد.
چراغ اضطراری شارژی باید علائم هشدار و تجهیزات هشدار را روشن نماید
انواع چراغ های اضطراری از لحاظ نوع کاربرد
تمام چراغ های روشنایی اضطراری یک هدف و یک کار را انجام می دهند اما بستگی به موقعیت نصب و نحوه کاربرد ، به انواع مختلفی تقسیم می شوند که عبارتند از :
- چراغ روشنایی اضطراری غیر فعال ( غیر نگهدار )
- چراغ روشنایی اضطراری فعال ( نگهدار )
- چراغ روشنایی اضطراری پایدار ( دو منظوره )
دکمه سیستم اضطراری
چراغ اضطراری غیر فعال
روشنایی اضطراری غیر فعال طراحی شده است تا در صورت قطعی برق روشن شود. این نمونه چراغ به مدار روشنایی ساختمان وصل شده و به قطع برق واکنش نشان می دهد تا مسیرهای خروجی اضطراری روشن شود. این نوع روشنایی اضطراری بیشتر در محل کار یافت می شود، مانند دفاتر و کارخانه ها، که مردم با مسیرهای فرار آشنا شوند. روشنایی اضطراری غیرفعال در صورت وقوع قطع برق کامل فعال مسی شود و این نوع نورپردازی در زمانی که برق وصل است استفاده نمی شود. این نوع چراغ در داخل خود یک باتری با مقدار شارژ ساعت قرار داده شده است.
پله برقی
چراغ روشنایی اضطراری فعال
چراغ اضطراری فعال یا نگهدارنده به طور مداوم در مدار باقی می ماند و در حالت عادی نیز از آن استفاده روشنایی می شود. بنابراین این نوع چراغ اضطراری در شرایط عادی از برق شبکه ساختمان و در شرایط اضطراری از انرژی باتری استفاده می کند. چراغ فعال اضطراری در شرایط عادی و غیر عادی روشن می ماند و از لحاظ اقتصادی نیز یک راه حل مقرون به صرفه محسوب می شود. این نوع روشنایی اضطراری برای مکان های عمومی مانند تئاتر، مراکز خرید و سینما مناسب می باشد.
چراغ برق اضطراری پایدار یا ایستا
این نوع چراغ اضطراری روشنایی ، هم چراغ فعال و هم غیر فعال محسوب می شود. بدین صورت که در داخل ان نوع چراغ چند عدد لامپ ال ای دی وجود دارد که این لامپ ها در حالت عادی از برق شبکه اصلی ساختمان تغذیه می نمایند و حداکثر روشنایی خود را ساطع می کنند. در حالت قطعی برق و وضعیت غیر عادی ، فقط چند عدد از این لامپ های ال ای دی توسط باتری داخلی چراغ روشن می مانند.
بنابراین علاوه بر استفاده از لامپ به صورت روشنایی فعال ، به عنوان یک روشنایی اضطراری نیز بهره وری می شود. تفاوت چراغ پایدار با چراغ روشنایی اضطراری فعال در مقدار ذخیره باتری می باشد. بدین معنی که در حالت فعال ، تمام چراغ از باتری انرژی می گرفت ، اما در حالت پایدار ، مقدار لامپ ها و روشنایی کاهش یافته است. بنابراین مقدار زمان بیشتری باتری کار میکند.
سیستم روشنایی ساختمان
نکات اجرایی در سیستم های روشنایی اضطراری
استاندارد بریتانیا BS 5266-1: 2011 دستورالعمل های طراحی ، نصب و راه اندازی سیستم های روشنایی اضطراری را فراهم می کند. لازم به ذکر است که استانداردهای بریتانیا بهترین شیوه برای شرایط استاندارد را مشخص می کنند، با این حال، یک استاندارد بالاتر ممکن است برای یک نصب خاص مورد نیاز باشد.
میزان واقعی نور چراغ روشنایی اضطراری به موقعیت کاربردی ساختمان و افراد یا ساکنان آن محل بستگی دارد. به طوری که ممکن است خانه های سالمندان ، بیمارستان ها ، ساختمان های مسکونی و مناطق عمومی شلوغ مانند : سوپر مارکت ، تونل های شهری رفت و آمد و غیره باشد.
نور پردازی اضطراری ممکن است در مکان های کوچک (مانند مغازه های کوچک) نیاز شود که در آن نور از یک منبع خارجی معتبر مانند چراغ های خیابانی وارد ساختمان می شود و مسیرهای فرار را به درستی روشن می کند. به همین ترتیب، واحد های روشنایی اضطراری تک واحد “مستقل” ممکن است در مکان های کوچک کافی باشند و گاهی اوقات می توانند با تابلو های اضطراری خروج همراه شوند. یک سیستم روشنایی اضطراری حتی کوچک، باید توسط یک برقکار متخصص در روشنایی اضطراری طراحی و نصب شود.
چراغ اضطراری با باتری پشتیبان داخلی ، یک چراغ ال ای دی سبز کوچک برای نشان دادن شارژ باتری داخلی خود دارد که مقدار شارژ باتری را اعلام می کند. در مدل های قدیمی تر چراغ اضطراری ممکن است یک لامپ ال ای دی قرمز برای این منظور داشته باشد. با این حال، هنوز هم باید کارکرد چراغ اضطراری را به طور منظم بررسی کرد. به طور کلی هر سیستم روشنایی اضطراری باید هر ماه مورد آزمایش و تست قرار گیرد.
چراغ های اضطراری شارژی
مراحل طراحی روشنایی برق اضطراری
نصب چراغ های اضطراری و علائم خروج آتش نشانی در محل های مشخص شده بر طبق مقررات ساختمانی و قوانین موجود مطابقت دارد. مقررات 1996 علائم ایمنی ، خروجی های نهایی و مکان های مسیر فرار افراد را مهم می داند و الزام به نصب تابلو چراغ اضطراری یا چراغ فرار اضطراری می نماید.
در ادامه 6 گام برای طراحی و اجرای روشنایی اضطراری و پیدا کردن محل های نصب چراغ اضطراری بیان می شود که بهترین محل نصب چراغ فرار اضطراری برای تخلیه افراد و ساکنان با ایمنی بیشتر بدست می آید و منطبق با قوانین می باشد. این 6 گام عبارتند از :
- گام اول
در ابتدا یک پیاده رو یا فضای باز در نزدیکی محل ساختمان مشخص می شود. - گام دوم
شناسایی دقیق افراد و ساکنین ساختمان که در صورت وقوع حادثه در مسیر فرار قرار دارند یا ازدحام زیاد می شود. - گام سوم
تجهیزات ایمنی آتش سوزی ، اقدامات تخلیه ، تجهیزات هشدار و علائم راهنمایی باید کامل و با اطمینان و تست شده باشند. مانند : تجهیزات کمک های اولیه و آتش سوزی ، سیستم های تشخیص و سیستم های هشدار دهنده ، تست تجهیزات اضطراری و روشنایی - گام چهارم ( طراحی سیستم و مشخص کردن محل نصب چراغ ها )
با ارزیابی از مناطق خطرناک بالقوه ، درک کارکنان و افراد ، شناخت منابع احتراق و در نظر گرفتن تجهیزات موجود یک طرح اولیه بر طبق مقررات نظام مهندسی ساختمان و آتش نشانی نوشته شود. موقعیت چراغ های روشنایی اضطراری نیز مشخص شوند.
- گام پنجم ( نصب دائمی )
سابقه هر یک از یافته های ارزیابی و پیشرفت های انجام شده در سیستم روشنایی اضطراری باید مستند و ذخیره شده در یک مکان امن باشد. یک برنامه دوره ای نیز باید در سند نوشته شود تا زمان های آزمایش واحدهای روشنایی و نحوه انجام آن مشخص شود. - گام ششم ( تست دوره ای و نگه داری سیستم )
طراحی روشنایی اضطراری باید به طور سالیانه و منظم بررسی و تجدید نظر شود. اگر هر تغییری در محل و / یا قانون ایجاد شود ، تغییرات آن در سند نیز باید ثبت شود.
روشنایی پشتیبان در زمان وقوع خطا یا خاموشی
تست سیستم روشنایی در موارد بحرانی
نگهداری و تست واحد های روشنایی اضطراری ، قابلیت اطمینان از سیستم سیم کشی ساختمان ، باتری های پشتیبان و کلید های اتوماتیک چراغ روشنایی اضطراری را بشتر می کنند و یک شخص یا سازمان نیز این تعمیر و نگهداری های دوره ای را به عهده می گیرد. برای تست چراغ های روشنایی اضطراری بر طبق استاندارد های BS 5266-8: 2004 و BS EN 50172: 2004 عمل می شود و به صورت ماهیانه و سالیانه می باشد.
- تست ماهیانه ( آزمون کوتاه )
منبع تغذیه اصلی برق ساختمان در هر ماه خاموش می شود و برای اطمینان از تست ، از تمام چراغ های روشنایی اضطراری بازدید می شود و در صورت هرگونه خرابی ، نتایج بررسی و در صورت لزوم چراغ جدیدی جایگزین می گردد. این تست چند دقیقه بیشتر طول نمی کشد. - تست سالیانه ( تخلیه کامل )
در هر سال ، کلید اصلی برق ساختمان در مدت سه ساعت خاموش می شود. بنابراین تمام چراغ های روشنایی اضطراری باید در مدت زمان خاموشی برق ، روشنایی کافی را تامین نمایند. در این صورت اگر چراغی زودتر از زمان خاموش شود ، باتری آن نیاز به جایگزین و تعویض دارد. این تست به مدت سه ساعت انجام می گیرد.
تابلو فرار اضطراری
یادآوری انجام تست سیستم روشنایی اضطراری ساختمان
هر مکان یا سازمانی نیاز به یک شخص مسئول برای تست های دوره ای سیستم روشنایی اضطراری خود دارد. آزمایش چراغ های اضطراری تضمین می کند که لامپ و باتری پشتیبان در شرایط بحرانی به خوبی و مناسب کار می کنند و همچنین می توانند مدت زمان کامل را پوشش دهند.
در برخی سازمان ها و مکان های بزرگ ، سرویس یادآوری اس ام اس یا ایمیل برای تست های دوره ای در نظر گرفته می شود که به این مجموعه ها برای تست های دوره ای بسیار کمک می کند.
منبع : Discount Fire Supplies , Safe Lincs
تحریریه کلینیک ساختمان بیلدینگ پلاس
“برداشت از مطالب با ذکر منبع و لینک سایت بیلدینگ پلاس کاری حرفه ای و اخلاقی است”
نظرات کاربران